SHPORA.net :: PDA | |
Main FAQ гуманитарные науки естественные науки математические науки технические науки Етісітіктің сөйлемдіге қызметі: 1.Баяндауыш-жіктелсе: 2.Бастауыш-есімше не тұйық етістікатау септікте тұрса: 3.Толықтауыш-есімше не тұйық етістік А.мен І, септіктерінен басқа септіктерде тұрса: 4.Анықтауыш-есімше не тұйық етістік ілік септігінде тұрса: 5.Пысықтауыш-қимылдың әр түрлі қасиетін білдірсе. Үстеу-қимылдың түрлі белгісін, мезгілін,мекені, себебін,мақсатын білдіретін сөз табы. Құрамына қарай: Дара ү.-бір ғана түбірден тұрады. Күрделі ү.-кемінде екі түбірден тұрады. Тұлғасына қарай: Негізгі ү.-бөлшектенуге келмейтін төл үстеу. Туынды ү.-түбірге жұрнақ жалғану арқылы не кей септік жалғауларының көнеленуі арқылы жасалған үстеу. Мағынасына қарай: 1)Мекен үстеу-қимылдың болу орны мен бағытын білдіреді. (қалай?қайда? қарай? қайдан?) 2)Мезгіл үстеу- қимылдың мезгілін білдіреді. (қашан?қашаннан бері?) 3)Себеп-салдар-қимылдың болу себебін, салдарын білдіреді. (неге?не себепті? неліктен?) 4)Қимыл-сын-қимылдың жүзеге асу амалын білдіреді.(қалай? қайтіп?қалайша?) 5)Мөлшер үстеу- қимылдың мөлшерін,көлемін білдіреді. (қанша?қаншама? қаншалық?) 6)Күшейткіш үстеу- қимылдың белгісі мен сапасын тым күшейтіп не солғындатып көрсетеді. (қалай?қандай?) 7) Мақсат үстеу-қимылдың болу мақстаын білдіреді. (қалай?не мақсатпен?) Туынды үстеудің жасалу жолдары: 1)жұрнақтар арқылы: -ша,-ше -лай,-лей,-дай,-дей,-тай,-тей -дайын,-дейін,-тайын,-тейін -ншама,-ншалық -майынша,-мейінше,-байынша,-бейінше,-пайынша,-пейінше 2)түбірлері сіңісіп, көнеленген септік жалғаулары арқылы: 1.Барыс септігінің көнелуі –ға,-ге,-қа,-ке,-на,-не 2.Жатыс септігінің көнелуі –да,-де,-та,-те,-нда,-нде 3.Шығыс септігінің көнелуі –дан,-ден,-тан,-тен,-нан,-нен 4.Көмектес септігінің көнеленуі –мен,-бен,-пен. 3)екі не одан да көп түбірдің 1.бірігуі ж/е кірігуі арқылы 2.қосарлануы мен қайталануы арқылы 3.тіркесуі арқылы. Үстеудің сөйлемдегі қызметі: 1.Пысықтауыш-қимылдың әр түрлі белгісін білдірсе; 2.толықтауыш-заттанса; 3.Бастауыш-атау септігінде тұрса; 4.Анықтауыш-мөлшер үстеу зат есіммен,күшейткіш үстеу сын есіммен тіркессе; 5.Баяндауыш-жіктелсе не заттанса. |